Làng gốm Phù Lãng

Từ thời nhà Trần (thế kỷ XIV), nghề gốm đã phát triển ở xã Phù Lãng, huyện Quế Võ (Bắc Ninh), cách trung tâm Hà Nội khoảng 60 cây số về phía đông bắc. Nét độc đáo của các sản phẩm gốm Phù Lãng không chỉ là màu men da lươn mộc mạc, khỏe khoắn, đậm nét điêu khắc của tạo hình đã được các nghệ nhân gìn giữ từ bao đời mà còn là những kỹ thuật đắp nổi hiện đại, mẫu mã đa dạng, phong phú được khách hàng trong và ngoài nước đánh giá cao.

Gốm Phù Lãng có nét riêng biệt, đó là những sản phẩm gốm có men nâu, vàng, vàng nhạt… mà người ta gọi chung là men da lươn; khi gõ vào sản phẩm có tiếng vang. Bên cạnh những sản phẩm gốm mộc mạc nhưng khỏe khoắn của đất, ngày nay màu sắc hội họa trang trí và nghệ thuật điêu khắc còn được dùng tạo dáng hiện đại cho những dòng sản phẩm mới

Đến Phù Lãng, du khách sẽ thấy sản phẩm gốm tràn ngập khắp nơi, trên sân nhà, bờ ruộng, dọc các con đường làng… Hiện nay, toàn xã có gần 200 doanh nghiệp và hộ sản xuất, kinh doanh gốm

Gốm Phù Lãng vẫn được dùng củi để nung theo phương pháp truyền thống. Điều này tạo nên sự biến nhiệt khác nhau tạo ra những vết táp trên bề mặt gốm mà không phương pháp nào có thể thay thế nổi. Trong ảnh, củi chuẩn bị cho các mẻ gốm.

Gốm Phù Lãng dùng nguyên liệu đất sét ở Bắc Giang. Đất mua về, được phơi, trộn rồi nhào nước thật kỹ cho đến khi đạt độ nhuyễn, mịn và dẻo... Một miếng đất trước khi chuốt phải nề, xéo tới chục lần mới bắt thành khoanh chuyển cho người thợ tạo hình sản phẩm

Thợ gốm Phù Lãng vừa dùng bàn xoay để tạo hình sản phẩm, vừa dùng cách ốp khuôn. Trong ảnh, một chiếc vại đang được thành hình dưới bàn tay của người thợ; bên cạnh là những khoanh đất đã được nhào nặn đạt độ dẻo và mịn cần thiết 

Riêng đất để làm đồ sành phải là loại đặc biệt, có độ dẻo rất cao

Sản phẩm gốm Phù Lãng gồm 3 loại chính: đồ gia dụng (bình, lu, chum, vại, chậu kiểng, bình vôi...); đồ thờ cúng (lư hương, đài thờ, đỉnh...) và gốm mỹ nghệ (tranh, phù điêu, bình hoa...). Gốm Phù Lãng có nét riêng nổi bật là sử dụng phương pháp đắp nổi theo hình thức chạm bong, (chạm kép). Trong ảnh, một thợ gốm đang chạm trổ họa tiết lên sản phẩm

Vẽ hoa văn, họa tiết cho sản phẩm, công việc này đòi hỏi sự chau chuốt, tỉ mỉ nên thường được giao cho phụ nữ

Mùa hè, nhiều trẻ em ở Phù Lãng tham gia vào công đoạn nhẹ nhàng nhất là tô màu họa tiết trang trí sản phẩm gốm

Sản phẩm nổi bật nhất của gốm Phù Lãng là những bức tranh gốm, phần lớn thiên về đề tài phong cảnh và đời sống nông thôn. Tranh gốm Phù Lãng được sản xuất đa dạng về kích thước, từ cỡ tranh treo tường trang trí nội thất cho đến tranh ốp tường cho các sảnh lớn hoặc ngoài trời, bền bỉ với mưa nắng và mọi thời tiết. Giá bán tranh từ vài trăm ngàn cho đến vài chục triệu đồng, tùy theo kích thước và có thể thực hiện đề tài theo đặt hàng của khách

Bức tranh gốm của cơ sở sản xuất gốm nghệ thuật Bảy Xá, làng gốm Phù Lãng

Lam Dương

TBKTSG online

Link to full article